Rahim İçi Araçlar RİA Spiral

[melleseferi]

Rahim İçi Araçlar (RİA)(Spiral)

Tanım

Polietilen (plastik) yapıya sahip, rahim içine sığacak büyüklükte tasarlanmış T şeklinde aletlerdir. Plastik elemanın etrafına bakır tel sarılıdır. Bazı spirallerde ise bakır yerine progesteron hormonu eklenmiştir. Ayrıca plastik elemanın alt ucunda monofilaman (tek lifli) yapıda iki adet iplik bulunur.

Etki Mekanizması

RİA rahim içine yerleştirildiği andan itibaren burada yabancı bir madde olarak algılanır ve bölgede iltihabi bir reaksiyon oluşturur. Bu iltihabi reaksiyon rahim içine ulaşan spermlerin yok edilmesini sağlar ve gebelik önlenir.

Koruyuculuk Oranı ve Koruma Süresi                                                                                       

RİA'lar takılır takılmaz korumaya başlar ve çıkarıldıkları andan itibaren koruyuculukları biter. RİA'ların 8-10 yıl koruyuculuğu vardır ve bu içerdikleri bakır ya da progesteronun tükenmesiyle ilgilidir.

Ancak yine de koruyuculuğu garanti altına almak için spirallerin 5 yılda bir değiştirilmesi uygundur.

Koruyuculuk oranı oldukça yüksektir ve kullanan 100 kadından bir yılda ancak ikisi gebe kalır.

Uygulanması

İlk doktor görüşmesinde dikkatli bir anamnez ve pelvik muayene yapılır, papsmear alınır. Spiral kullanılmasına engel teşkil edilecek bir durum yoksa ve papsmear de normalse spiral takılacak gün belirlenir.

Spiral kolay olması açısından adet kanamasının ilk günlerinde rahimiçine takılır. Genellikle ağrı vermeyen bir işlemdir. Çok ağrı duyulursa doktor işlemden önce bölgeye az miktarda anestezik madde enjekte edebilir.

Spiral düşükten, kürtajdan, ya da doğumdan hemen sonra uygulanabileceği gibi, sezeryan esnasında da uygulanabilir.

Kimlerde Uygulanması Sakıncalıdır

RİA takılı olan bayanlarda genital bölgede enfeksiyon görülme olasılığı yükselir. Bu yüzden enfeksiyon geçirme riski yüksek olan durumlarda spiral takılmaz. Diğer sakıncalı durumlar gebelik şüphesi, geçirilmekte olan veya geçirilmiş olan pelvik enfeksiyonlar, son üç ayda geçirilmiş lohusalık enfeksiyonu ya da septik düşükler, geçirilmiş dış gebelik, çok sayıda cinsel eşe sahip olunması, AIDS, uyuşturucu kullanımı ve kortizon tedavisi gibi vücut direncini düşüren durumlardır. Endokardit (Kalp iç tabakası iltihabı) riski olan hastalara da RİA takılmaz.

Papsmear'da görülen anormallikler, vajina veya servikste saptanan enfeksiyonlar ya da anormal kanamaların tanısı konulduktan sonra tedavi edilir ve iyileştiklerinden emin olunduktan sonra spiral takılır.

Avantajları ve gebelikten koruma dışındaki yararları

RİA'lar uygun koşullarda takıldıklarında ucuz ve oldukça etkili korunma araçlarıdır. Gebelikten korumaları dışında ek bir avantaj sağlamazlar. Ancak progesteron içeren spiraller kanama miktarını azaltır ve bu özelliklerinden faydalanmak amacıyla da uygulanırlar.

Dezavantajları ve riskleri

En büyük dezavantajları genital enfeksiyonlara giriş kapısı açmalarıdır. Ancak dikkatli değerlendirme sonucunda uygun kişilere takılan spiraller enfeksiyona nadiren neden olurlar.

RİA takılması esnasında uterus delinmesi, RİA'nın uterus haricinde bir yere yerleştirilmesi, serviks zedelenmesi riski, vazovagal reaksiyon (işlem esnasında bayılma) gibi riskler her zaman mevcuttur. Uzun dönemde ise RİA'lar kendiliğinden uterus dışında başka bir yere göçedebilir ya da ciddi enfeksiyonlara neden olduklarında kısırlık, genital bölgede abse ya da ciddi sistemik enfeksiyonlara neden olabilirler. Ancak dikkatli uygulamalarda ve kadının tehlike belirtilerinde hemen doktora başvurması durumunda bunlar nadiren görülür.

Yanetkiler

Bakırlı RİA'lar hemen tüm kadınlarda kanama miktarını artırırlar. Adet döneminin daha ağrılı geçmesine neden olabilirler. Bu her iki durum da sık görülür ve ağrı kesici ve antienflamatuar özelliğe sahip ilaçlarla giderilebilir. Bu ilaçlar kullanılmasına rağmen şikayetlerde azalma olmaması doktor kontrolü gerektirir. Lekelenme, aşırı adet kanaması ve aşırı kramp tarzında ağrılarda ise kendi kendine tedaviye geçmeden doktora başvurmak gerekir.

Uyarılar

RİA uygulandıktan bir ay sonra doktorunuz sizi kontrole çağıracaktır. RİA'nın uygun yerleştirildiğinden ve enfeksiyona neden olmadığından emin olmak için bu kontrol muayenesi çok önemlidir. Bu kontrol muayenesinden sonra birer yıllık aralıklarla mutlaka kontrol muayenelerine gidin. Beş yıl sonunda spiral aynı kontrol seansında çıkarılıp bir yenisiyle değiştirilebilir. RİA iplerini kendiniz de ayda bir işaret ve orta parmaklarınızı vajinanın derinlerine sokarak kontrol edebilirsiniz.

Şu durumlarda mutlaka kontrol gününü beklemeden doktora başvurun:

Adet gecikmesi, lekelenme veya anormal kanama, karın ağrısı, cinsel ilişkide ağrı, eşinizde ciddi bir genital enfeksiyonun varlığı, anormal akıntı, titreme ve ateşle beraber şiddetli kasık ağrısı, kendi muayenenizde ipliklerin bulunamaması, uzaması ya da kısalması.

RİA kullanımında oluşan özel durumlar

Gebelik:

Muayenede rahimiçi gebelik saptanırsa ve gebeliği devam ettirmek isterseniz spiral ciddi enfeksiyon riskine karşı mutlaka çıkarılmalıdır. Dış gebelik saptanırsa da ona göre bir yaklaşım biçimi seçilir.

Anormal kanama:

Adet dışı kanama olması spiralin çıkartılmasını gerektiren bir durumdur. Spiral çıkartılmasına ve uygun tedavi verilmesine rağmen arakanamasının devam etmesi endometrium biyopsisi gerektirebilir.

Enfeksiyon:

Tüm önlemlere karşın üst genital sistemde (serviks, endometrium, tubalar ve overler) enfeksiyon ortaya çıkabilir. Belirtileri anormal kanama, akıntı, kasık-belağrısı şeklinde ortaya çıkar. Daha ileri durumlarda ateş, halsizlik, yaygın eklem ağrıları, ishal gibi sistemik belirtiler ortaya çıkabilir. Nadir durumlarda ise spiral genital bir abse gelişimine neden olabilir.

Doktor muayenesinde enfeksiyon şiddeti hafifse spiral çıkarılmadan uygun tedavi verilir ve tedavi bitiminde yapılan kontrolde enfeksiyon bitmişse spiral yerinde bırakılır. Enfeksiyon ağırsa hastaneye yatırılarak tedavi etmek gerekebilir. Bu durumda uygun antibiyotik tedavisi başladıktan hemen sonra spiral çıkarılır ve belirtiler iyice gerileyene kadar hastanede yatış devam eder. Yoğun antibiyotik tedavisine cevap vermeyen abse durumunda ise cerrahi müdahale gerekebilir.

RİA'nın uterus dışına çıkması:

RİA takılma esnasında ya da takıldıktan belli bir süre sonra uterus boşluğu dışında bir yere çıkabilir. Uterus dışına genellikle kısmen çıkan RİA karın boşluğunda uterusla sıkı komşulukta olan organlar olan rektum (kalın barsağın son kısmı) ve mesaneye yaklaşır. Böyle bir durum hiçbir belirti vermeyebilir, ya da sizin kendi kontrolünüz esnasında iplerin ele gelmemesiyle doktora gittiğinizde saptanabilir. Bazen de spiral olmasına rağmen gebe kalan kadınlarda bu duruma rastlanır. Yapılan ultrasonda spiralin uterus boşluğunda olmaması ve çekilen alt batın filminde spiralin görülmesiyle tanı konur. Yapılacak işlem genellikle laparoskopik yöntemle spiralin bulunduğu yerden çekip çıkarılmasından ibarettir.

Spiralin düşmesi:

Spiral uygun koşullarda takılmadığında genellikle takılmasından sonraki ilk günlerde düşer. Enfeksiyon, gebelik gibi durumlar neticesinde de spiral düşebilir. Bu durum kadın tarafından çoğu zaman farkedilir. Böyle bir durumda doktora başvurulmalı ve düşme nedeni ortaya çıkarılarak geçici olarak ek bir korunma yöntemine başlanılmalıdır.