DOĞUM YARDIMINDA ALTERNATİF UYGULAMALAR

[melleseferi]

DOĞUM YARDIMINDA ALTERNATİF UYGULAMALAR

Doğum fizyolojik bir olaydır ve dünyanın gelişmiş ülkelerinde doğum yardımında ve doğumla ilgili diğer uygulamalarda anne adayına farklı alternatifler sunulmaktadır. Uygulama ne kadar farklı olursa olsun anne ve bebeğin sağlığının bu uygulamadan olumsuz etkilenmesi beklenmez. Farklı uygulamalar geliştirilmesinin nedeni anne adayının kendini daha rahat hissetmesini sağlamaktır.

Alternatif uygulamalar arasında en önemlileri Amerika'da yaygın olarak uygulanmakta olan suda doğum ve evde doğumdur. Bu iki doğum şeklinin de kendine özgü farklılıkları vardır ve uygulanması tıbbi altyapı (evde doğumda normaldışı bir durumda kısa zamanda hastaneye kolaylıkla ulaşılması gibi) ve teknik altyapı (suda doğum için özel geliştirilmiş havuzlar) gerekir.

Bu bölümde bu yukarıdaki iki alternatif yöntemin ayrıntılarını değil, doğum eylemi, doğum, doğum sonrası ve sezeryan ile doğumda anne adaylarına sunulan alternatif uygulamaları bulacaksınız.

En sol sütünda ülkemizdeki en sık yapılan uygulamayı, orta sütünda ülkemizde veya diğer ülkelerdeki farklı uygulamayı, en sağ sütunda da benim yöntem hakkındaki kişisel görüşümü bulacaksınız.

Bu alternatif yöntemlerden size uygun olduğunu düşündüğünüz varsa doktorunuza bunun uygulanabilirliğini danışmanızda ve kendisinden uygulamayı talep etmenizde, ben en azından kendim açısından sakınca görmüyorum.

Dr. Kağan Kocatepe
 
Doğum eyleminin birinci evresi (Doğum için doğumhaneye kabulden serviksin tam olarak açıldığı ikinci evresine kadar olan dönem)
 
En sık yapılan uygulama
 Alternatif uygulama(lar)
 Kişisel yorum (Dr. KK)
 
anne adayı doğumhaneye yanlız kabul edilir.
 anne adayıyla birlikte refakatçi de içeri girer.
 doğumların yoğun olarak gerçekleştiği devlete bağlı hastanelerde refakatçi almak personelin yükünü artırabilir.
 
ilk incelemeler sonrasında lavman yapılır.
 lavman yapılmaz.
 bebek başı çıktığında dışkıya bulaşmaması için yapılmalı.
 
pubik kıllar traş edilir.
 pubik kıllar traş edilmez.
 
anne adayı sancı odasında yatağa alınır, yanlızca idrar yapmak için kalkmasına izin verilir.
 odada serbestçe dolaşır.
 yürümek ve dolaşmak ağrıların düzenli olması için önemlidir.
 
doğum gerçekleşene kadar anne adayının ağızdan sıvı ya da katı hiçbirşey almasına izin verilmez.
 ağızdan sıvı almasına izin verilir.
 az miktarda sıvı gıda alabilir.
 
iki saatlik aralıklarla vajinal muayene yapılır.
 daha seyrek muayene yapılır.
 iki saatte bir muayene, doğum eyleminin seyrini takip için gereklidir.
 
belli aralıklarla kardiotokografi (CTG) uygulanır.
 sürekli kardiyotokografi uygulanır.
 düşük riskli gebelikte belli aralıklarla yeterli.
 
 
 bebeğin kalp atışları yanlızca fetoskopla dinlenir.
 hastanede CTG aleti yoksa ve düşük riskli gebelikse fetoskop yeterli olabilir.
 
 internal monitorizasyon yapılır (CTG probları uterus içine yerleştirilir)
 yanlızca yüksek riskli gebeliklerde bebeği yakın takip gerektiğinde kullanılmalıdır.
 
serviks açıklığı belli bir aşamaya geldiğinde, baş da "inmişse" amniyos kesesi bir aletle delinerek açılır (amniyotomi).
 amniyos kesesinin kendiliğinden açılması beklenir.
 ikisi de uygundur.
 
eylem esnasında mümkün olduğunca ağrı kesici ilaçlardan kaçınılır.
 şartlar uygunsa narkotik ağrı kesiciler verilir.
 damardan verilen ağrı kesicilerin belli kurallara uyularak verilmesi bebeğin etkilenmemesi açısından önemlidir.
 
 eylemde ağrı kesici olarak epidural uygulanır.
 en etkili ağrı kesici yöntem epiduraldir.
 
doğumhane güçlü ışıklarla aydınlatılmıştır
 loş ışıklar
 ikisi de uygundur, anne adayının tercihi dikkate alınmalıdır.
 
doğumhane sessizdir.
 müzik yayını vardır ve anne adayı müzik türünü belirleyebilir.
 anne adayı rahatsız olmuyorsa müzik yayını uygundur.
 
gerekli durumlarda damar yolu açılarak anne adayına serum verilir.
 doğumhanedeki her anne adayına rutin olarak damar yolu açılarak serum verilir.
 her anne adayına serum vermek gerekli değildir.
 
doğum eylemi yavaş seyrederse oksitosin (suni sancı) verilir
 amniyotomi yapılır
 oksitosin uygulaması bu konuda tecrübeli personel tarafından uygulanmalı ve uygulama boyunca CTG ile bebek değerlendirilmelidir.
 
 
 yürüme, memeucu uyarısı gibi doğal yöntemler denenir
 yürüme oldukça etkilidir, memeucu uyarısı ise çok kontrollü bir şekilde uygulanmalıdır.
 
Doğum eyleminin ikinci evresi (serviksin tam açık olmasından bebeğin doğmasına kadar geçen dönem)
 
En sık uygulama
 Alternatif uygulama(lar)
 Yorum
 
anne adayı doğumhaneye yanlız başına alınır.
 eşi de girebilir.
 anne adayı isterse eşi de girebilmeli.
 
serviks tam açık olduğunda anne adayı her ağrıyla birlikte ıkındırılır.
 anne adayı kendi ıkınma hissi geldiğinde ıkınır.
 ikinci evre uzamadığı sürece anne adayı ıkınma hissi geldiğinde ıkınmalıdır.
 
anne adayı doğum masasına alınır ve litotomi pozisyonunda doğum yapar.
 çömelerek doğum yapar.
 perinesi uygunsa çömelerek doğum isteğe bağlı denenebilir.
 
 
 diz dirsek pozisyonunda doğum yapar.
 perinesi uygunsa bu doğum şekli isteğe bağlı denenebilir.
 
baş çıkıma geldiğinde anne adayının karnına üstten bastırılarak destek verilir (Kristaller manevrası).
 anne adayı etkili bir şekilde ıkınarak müdahalesiz bir şekilde doğum yapar
 Kristaller yapılmamalıdır, tamiri zor yırtıklara yol açabilir.
 
bebek doğarken ağrı kesici ilaç verilmez.
 bebek başı çıkmak üzereyken anne adayı hafif anesteziyle uyutulur.
 anne, bebeğinin ağladığını duymalıdır.
 
anne adayı masanın ayaklarındaki metal kısımları kendine çekerek ıkınır.
 başka birinden destek alarak ıkınır.
 isteğe bağlı olarak her ikisi de uygundur.
 
anne adayına doğumun ayrıntıları gösterilmez.
 anne adayı doğumu aynayla seyreder.
 isteğe bağlı olarak her ikisi de uygundur.
 
 
 anne adayı taçlanma taçlanma esnasında bebeğin başına dokunur
 ---
 
doğumhane güçlü ışıklarla aydınlatılmıştır.
 doğum esnasında oda karartılır.
 isteğe bağlı olarak her ikisi de uygundur.
 
doğumda sessizlik sağlanır.
 müzik devam edebilir.
 anne adayı tercih etmelidir.
 
birinci doğumsa epizyotomi açılır.
 mümkün olduğunca epizyotomiden kaçınılır (anne adayı gebelik döneminde bunun için eğitim almış ve çeşitli egzersizler yapmıştır: perine masajı; Kegel egzersizleri gibi).
 perine uygunsa ilk doğum da olsa epizyotomi açılmayabilir.
 
 her doğumda epizyotomi açılır.
 perine uygunsa epizyotomi anlamsızdır..
 
doğum eyleminde doktor, hemşire ve eğitim hastanelerinde stajyer doktor, stajyer hemşire bulunur.
 anne adayının isteğiyle "seyirciler" dışarı alınır
 anne adayı "seyirci" istemediğini belirttiğinde bu isteği karşılanmalıdır.
 
doğum sonrasında ve sezeryanda alternatif uygulamalar

DOĞUM YARDIMINDA ALTERNATİF UYGULAMALAR

Bebek doğduktan hemen sonraki dönem
 
En sık uygulama
 Alternatif uygulama(lar)
 Kişisel yorum (Dr. KK)
 
bebek doğduktan hemen sonra kordonu doktor tarafından kesilir.
 kordon anne ya da baba tarafından kesilir.
 
kordon kesilmeden önce pulsasyonun (kordondaki nabız atışlarının) bitmesi beklenir.
 bu yöntem tercih edilecekse bebekle anne aynı seviyede tutulmalıdır. Bebek anneden yüksekte tutulursa bebekten plasentaya kan kaybı, alçakta tutulursa plasentadan bebeğe fazla kan gitmesiyle bebekte dolaşım yüklenmesi, problemlere neden olabilir.
 
bebeğin göbek adını kordonu kesen kişi koyar.
 göbek adını aileden biri (genellikle bir aile büyüğü koyar)

bebek kordonu kesildikten sonra radyant ısıtıcı altına alınır ve ilk bakımı burada yapılır.
 bebek hemen anne karnına verilir.
 bebek anne karnına verildiğinde ısı kaybını engellemek için bir battaniyeye sarılmış olmalıdır.
 
plasenta çıkarken ve epizyo dikilirken bebek annede durmaz.
 bebek tüm bu işlemler esnasında annededir ve anne emzirmeye başlar.
 bebek en kısa zamanda annesine teslim edilmelidir.
 
bebek yıkanmaz, saçları ılık suyla durulanır.
 bebek yıkanır.
 bebek yıkanmamalıdır, cildindeki verniks adlı tabaka enfeksiyonlara karşı koruycudur, bu yüzden verniks fazlalığı tüm vücuda homojen dağılacak şekilde elle yayılır.
 
bebeğe hastaneden kıyafet verilir.
 bebeğe evden getirilen kıyafetler giydirilir.

Sezeryanla doğumda
 
En sık uygulama
 Alternatif uygulama(lar)
 Kişisel yorum (Dr. KK)
 
sezeryandan önce sonda takılır.
 takılmaz.
 sonda şart değildir, ancak sezeryandan önce anne idrarını boşaltmalıdır.
 
sezeryan genel anestezi altında uygulanır.
 epiduralle uygulanır.
 genel anestezi her zaman ikinci planda tercih edilmelidir. Epidural uygulandığında ameliyat sonrası da 48 saate kadar kateter yoluyla ağrı kesici uygulamasına devam edilebilir.
 
 sezeryan spinal anesteziyle uygulanır.
 epidurale göre avantajı kalıcı kateter olmamasıdır.
 
sezeryana baba adayının girmesine izin verilmez.
 baba adayı ameliyathaneye girerek sezeryanı seyreder.
 arzu ederse baba adayı sezeryanı ve bebeğin doğumunu syredebilmelidir.
 
anne adayına sezeryanın ayrıntıları gösterilmez.
 epidural ya da spinal yapılıyorsa anne adayı aynayla ya da kamerayla sezeryanı seyreder.
 ---
 
bebek doğum sonrası radyant ısıtıcıya alınır.
 epidural ya da spinalle sezeryan yapılıyorsa bebek doğduktan sonra anneye verilir.
 bebek doğduktan sonra en kısa zamanda annesine teslim edilmelidir.
 
Doğum sonrası
 
En sık uygulama
 Alternatif uygulama(lar)
 Kişisel yorum (Dr. KK)
 
anne adayı özel hastanelerde genellikle tek kişilik odaya, devlete bağlı hastanelerde genellikle iki ya da daha fazla kişilik odaya alınır.
 her zaman tek kişilik odaya alınır.
 bazı anne adayları kendilerine arkadaş isterler.
 
doğum sonrası bebek hemen bebek odasına alınır ve yanlızca emzirmek için getirilir.
 bebek annesinin yanından hiç ayrılmaz (rooming-in).
 bebek annesiyle kalmalıdır.
 
şekeri düşmemesi için bebeğe hazır mama verilir.
 ön planda emzirme tercih edilir.
 emzirme tercih edilmelidir.
 
 bebek gündüz annede gece bebek odasındadır.

 bebek anne her arzuladığında getirilir.
 
 
normal doğum 24 saat sonra taburcu olur.
 2-5 günde taburcu edilir.
 24 saat yeterlidir (hastane enfeksiyonunun önlenmesi açısından anne adayı en kısa zamanda taburcu edilmelidir).
 
sezeryan üç gün dolduğunda taburcu olur.
 2-5 günde taburcu edilir.
 2.5-üç günde taburcu edilmesi uygundur.
 
sezeryanla doğumdan sonra annenin 12 saat boyunca yemek yemesine izin verilmez
 Genel anestezi alanlarda 8-10 saat sonra, epidural ve spinalde 2-4 saat sonra sıvı alınmaya başlanır.
 bulantı yoksa, anne birkaç saat sonra az miktarda sıvı gıda almaya başlayabilir. Genel anestezi almış olanlarda ise anestezi gazlarının mide dolduğunda bulantı ve kusma yapabilecekleri gözönünde bulundurularak en az dört saat beklenmesi uygundur.
 
sezeryan sonrası annenin 6 saat geçmeden kalkmasına izin verilmez.
 kendini iyi hissettiğinde kalkarak idrarını yapabilir.
 ameliyat sonrası en erken zamanda kalkmak dolaşımın yavaşlamaması ve daha çabuk iyileşme için önemlidir.
 
hastanenin ziyaretçi saatleri kısıtlıdır.
 doğum yapanlar için kısıtlama yoktur.
 annenin rahatı açısından ziyaretçi saatlerinin kısıtlı olması uygundur.
 
doğum eyleminin birinci ve ikinci evresinde alternatif uygulamalar