İSTİHDAMDA ve İŞTE EŞİT MUAMELE KONUSUNDA GENEL ÇERÇEVE

[kayseriengelliler]

İSTİHDAMDA ve İŞTE EŞİT MUAMELE KONUSUNDA GENEL ÇERÇEVE

27 Kasım 2000, Konsey Direktifi
(2000/78 EC)
■1999 yılında Helsinki’de toplanan Avrupa Konseyi tarafından kabul edilen 2000 yılı için istihdam ilkelerinde, özürlüler gibi gruplara karşı uygulanan ayrımcıkla mücadeleye yönelik tutarlı politikaların oluşturulması ile sosyal katılıma olanak veren istihdam piyasasının teşvik edilmesi vurgulanmaktadır.
■Din ve inançlara, özürlülüğe, yaşa ve cinsiyete dayanan ayrımcılık; Avrupa Topluluğu antlaşmasının amaçlarına erişilmesini, özellikle de yüksek düzeyde istihdama ve sosyal korunmaya ulaşılmasını, hayat standartlarının yükseltilmesini, ekonomik ve sosyal birliği ve dayanışmayı ve kişilerin serbest dolaşımını etkileyebilir.
■Çalışma yerlerinde özürlü kişilerin ihtiyaçlarını karşılayacak önlemlerin alınması, özürlülüğe dayalı ayrımcılık ile mücadelede önemli rol oynar.
■İş yerlerinin özürlülere uygun hale getirilmesi konusunda önlemler alınmalı, bu arada örneğin çalışma yerleri ve ekipmanları, çalışma saatleri, görev paylaşımları, eğitim olanakları, kaynaştırma kaynakları özürlülük durumlarına uydurulmalıdır.
■Söz konusu önlemlerin ağır bir yük oluşturup oluşturmadığına bakılırken, özellikle parasal ve diğer maliyetlere, ilgili kurum ve kuruluşların büyüklüklerine ve parasal kaynaklarına, kamudan parasal kaynak veya başka şekilde yararlanabilme durumlarına bakılmalıdır.
AB Konseyi yukarıda belirtilen hususları gözönünde bulundurarak istihdamda ve işte eşit davranılması konusunda kararlar almıştır.

Madde 5: Özürlü kişilerle ilgili olarak eşit muamele ilkelerine uyulmasını garanti almak bakımından bu kişiler için makul ölçüler içinde olanaklar sağlanmalıdır. Bu, işverenler için aşırı bir yük oluşturmadığı sürece, işverenler tarafından uygun önlemlerin alınmasını, özellikle ihtiyaçlar gerektirdiğinde özürlü kişilerin işe girmeleri, işte yükselmeleri veya eğitim görmeleri için düzenlemelerin yapılmasını kapsar.

 

AVRUPA BİRLİĞİ TEMEL HAKLAR BELGESİ
(2000/C 364 /01)
Ø Madde 21: Cinsiyet, ırk, renk, etnik veya toplumsal köken, genetik özellikler, dil, din, veya inanç, siyasal veya başka konulardaki görüşler, ulusal bir azınlığın üyesi olmak, mal, doğum, özürlülük, yaş, cinsel eğilimler gibi hususlara dayanılarak ayrımcılık yapılmaz.

Ø Madde 26: Avrupa Birliği, özürlü kişilerin bağımsızlıklarını, sosyal ve mesleki açıdan içinde yaşadıkları topluma katılıp katkıda bulunmalarını sağlayacak önlemlerden yararlanma haklarını tanır ve bu haklara saygı duyar.

ÖZÜRLÜLERİN İSTİHDAMININ ve TOPLUMSAL BÜTÜNLEŞMELERİNİN TEŞVİK EDİLMESİ
15 Haziran 2003, Konsey İlke Kararı
(2003/C175/01)

Konsey üye ülkeleri ve komisyonu güçleri doğrultusunda aşağıdaki hükümleri uygulamaya çağırmaktadır:

Ø Özürlülükle ilgili tüm organların (ulusal, Avrupa ve sivil toplum düzeyinde) işbirliğini teşvik etmek,

Ø Özürlülerin toplumdaki diğer bireylerle eşit haklara sahip olduklarını dikkate alarak özürlülerin toplumsal yaşamın tüm alanlarına katılımını teşvik etmek,

Ø Özürlülerin işgücüne katılımları önündeki engellerin ortadan kaldırılması konusundaki çabaları devam ettirmek. Bu konuda eşit muamele ilkesi doğrultusunda özürlüler için eğitim ve gelişim fırsatlarının geliştirilmesi öngörülmektedir.

Ø Özürlüler için yaşam boyu öğrenme sürecinin daha erişilebilir olması konusunda çaba gösterilmesi. Bu kapsamda, öğrenme, mesleki eğitim ve istihdama erişimin kalitesinin iyileştirilmesi için yeni bilgi ve iletişim teknolojileri ve internetin özürlüler için erişilebilir olmasının sağlanması.

Ø Özürlülerin toplumsal yaşama özellikle de iş yaşamına dahil olmaları önündeki engellerin herkes için tek tasarım ilkesi doğrultusunda ortadan kaldırılması ve gelecekte ortaya çıkabilecek engellerin önlenmesi.

Ø İstihdamda ve işte eşit davranılması konusunda Genel Çerçeve Direktifinin belirlenen son tarihe kadar ulusal yasalara uyarlanması ve uygulamaya geçirilmesi.

Ø Özürlülerin istihdamı ve toplumsal bütünleşmesi konusunda ihtiyaç durumunda ek tedbirler alınması.

Ø Özürlülerin istihdamının teşvik edilmesi konusunda Avrupa istihdam stratejisinin hedefleri ile uyumlu olarak hem Avrupa hem de ulusal düzeyde alınabilecek tedbirler üzerinde düşünülmesi.

Ø Gelecekte hazırlanacak toplumsal dışlanma ve yoksullukla ilgili ulusal eylem planlarına özürlülük boyutunun dahil edilmesi.

Ø Bu konularla ilgili olarak Avrupa düzeyinde bilgi ve deneyimlerin paylaşılmaya devam etmesi ve bu sürece ilgili Avrupa örgütlerinin deneyimlerinin dahil edilmesi.

Ø Özürlülerin durumlarına ilişkin istatistiksel verilerin toplanması. Bu veriler toplanırken cinsiyete dayalı veri toplanmasına özel önem verilmesi.

Ø Avrupa Birliği’ndeki özürlülerin sorun alanlarına yönelik çalışan grubun (EU Group of High Level Officials) çalışmalarının desteklenmesi.

Ø İlgili tüm politikalara politika oluşturma, uygulama, izleme ve değerlendirme aşamalarında özürlülük boyutunun dahil edilmesi.

Ø Eşit muamelenin sağlanması için politika oluşturma ve değerlendirmelerde kadınlarla ilgili konulara önem verilmesi.

Ø Özürlülerin istihdamının artırılması ve fırsat eşitliğinin teşvik edilmesine yönelik 20 Ocak 2003 tarihli deklarasyona dayalı olarak özürlülerin istihdamına ilişkin faaliyetlerde ve toplu sözleşmelerde sosyal diyalogun esas alınması.

 

ÖZÜRLÜ BİREYLERE YÖNELİK KÜLTÜREL ETKİNLİKLER ve BU ETKİNLİKLERE ULAŞILABİLİRLİK
6 Mayıs 2003, Konsey İlke Kararı

Ø Avrupa Birliği fiziksel, sosyal ve bilgiye ulaşma açısından karşılaştıkları engeller nedeni ile bir çok özürlünün kültürlerini ve sanatsal yönlerini ifade etmekte ve kültürel miraslarına ulaşmada, sanatsal yaratıcılıklarını ortaya koyma konusunda sınırlı olduklarına dikkati çekmiştir.

Ø Standart Kuralların 10. maddesine göre özürlü bireylerin kaynaştırılması ve kültürel aktivitelere eşit şartlarda katılımı sağlanmalıdır. Aynı zamanda tiyatrolar, müzeler, sinemalar ve kütüphane binaları gibi kültürel etkinlik alanları ulaşılabilir hale getirilmelidir. Bunun yanı sıra edebiyat, film ve tiyatro yapabilmek için teknik donanımlar da özürlüler için ulaşılabilir olmalıdır.

Ø Özürlü bireylerin kültürel alt yapılara, kültürel etkinliklere ve medyaya ulaşabilirliklerinin sağlanması için uygulanabilir tedbirler alınmalıdır.

Komisyon ve üye ülkeler;

Ø Özürlü bireylerin sanat ve kültür alanlarına kaynaştırılması için çeşitli yollar aramasını ve özürlü bireylerin çalışmalarının üretim ve tanıtım koşullarında eşit fırsat sağlanması,

Ø Özürlü bireylerin pozitif imajlarının artırılmasına katkıda bulunmak için kültür sektörünün desteklenmesi,

Ø Kültürün özürlü bireyler için daha kolay ve çok ulaşılabilir hale gelmesi için var olan engellerin kaldırılması amacıyla;

-Üye Ülkelerin anıtları, arkeolojik sit alanlarını, müzeleri ve kültürel etkinlik alanlarını korumaya yönelik ilke kararını çiğnemeden, bu alanlara fiziksel ulaşılabilirliğin sağlanmasını ve gelecekte yapılacak binalarda fiziksel ulaşılabilirlik şartlarının yerine getirilmesini;

-Modern bilişim teknolojileri ile ilgili bilgi sağlanmasını,

-kültürel etkinliklerde alt yazı, işaret dili, Braille ile yazılmış katalog ve rehber vb. düzenlemeler yapılmasının sağlanması.

Ø Avrupa düzeyinde ilgili Avrupa organizasyonları ile bilgi ve deyimlerin paylaşılmasını kabul eder.

 

ÖZÜRLÜ ÖĞRENCİLERE EĞİTİM ve MESLEKİ EĞİTİMDE FIRSAT EŞİTLİĞİ SAĞLANMASI
5 Mayıs 2003, Konsey İlke Kararı
(2003/C 134/04)

Ø Avrupa Birliği Antlaşması, Avrupa birliğine cinsiyet, ırk, etnik köken, din inanç, yaş, özürlülük ya da cinsel tercihlerden kaynaklanan ayrımcılıkla mücadele etmek için fırsat vermiştir. Ayrımcılıkla mücadele sırasında üye ülkeler kendi dil ve kültür farklılıklarını, eğitim sistemlerini ve öğretim programlarının içeriklerini gözönüne alarak gerekli düzenlemeleri yapacaklardır.

Ø Birleşmiş Milletlerin Özürlü Bireylere Fırsat Eşitliği Sağlanması üzerine geliştirdiği Standart Kuralları 6. Maddesine göre: Üye devletler eşitlik ilkesi doğrultusunda çocuklar, gençler ve yetişkinler için eğitimde fırsat eşitliği sağlanmalı, kaynaştırılmış ortamlarda okul öncesi çocukları, yetişkin özürlüler ve özellikle de kadınlar için özel “ilgi” sağlanmalıdır.

Ø Hükümetlerin, destek gruplarının, öğretmenlerin, özellikle de özürlü örgütlerinin ve ailelerin artan ilgisi özel ihtiyaç sahibi bireylerin eğitime ulaşabilirliğini artırır.

Ø Avrupa Birliği ve üye ülkeler hayat boyu öğrenme yoluyla özürlü bireylerin eğitim ve mesleki eğitime ulaşma düzeylerini artırmayı hedeflemektedir.

Eğitim ve mesleki eğitime ulaşabilirliği artırabilmek için Avrupa Birliği ve üye ülkeler;

Ø Özel gereksimi olan çocukların ve gençlerin uygun eğitim ve mesleki eğitim yoluyla topluma tam katılımlarının desteklenmesini ve ihtiyaçlarına uygun eğitim sistemlerine yerleştirilmelerini,

Ø Özürlü bireyler için hayat boyu öğrenmenin daha ulaşılabilir kılınmasını ve bu bağlamda, hizmet ve kaynaklara ulaşımın kolaylaştırılması, öğrenimin kalitesinin artırılması için yeni multimedya araçları ve Internet kullanımına daha fazla önem verilmesini (e-öğrenme),

Ø Özürlü bireylerin rehberlik, eğitim ve mesleki eğitim içerikli WEB sitelerine erişimlerinin sağlanması ve bu konuda rehberlik hizmeti verilerek desteklenmelerini,

Ø Özürlü bireylerin kendilerinin ya da gerekiyorsa ailelerinin veya sorumlu kişilerin, özürlü bireye uygun eğitim tarzını seçebilmeleri için gerekli bilgi ve rehberliğin sağlanmasını,

Ø Özel eğitim alanındaki öğretmenlerin işe başlamaları ve hizmet içi eğitimleri sırasında başta pedagojik teknik ve materyaller olmak üzere çeşitli konularda desteklenmelerini,

Ø Genel ya da özel kurumlardaki, özel eğitime gereksinimi olan öğrencilerin kaynaştırılması için, çocuk ve genç yaştaki özürlülerin eğitim ve mesleki eğitimleriyle doğrudan ve profesyonel olarak ilgilenen kişilerle işbirliği yapılmasını,

Ø Başta European Agency for Development in Special Need Education gibi doğrudan ilgili AB organizasyonları ile bu konudaki bilgi ve deneyimlerin paylaşıldığı bir ağ kurulmasını,

Ø Okuldan işe gerekli görülen tüm alanlarda kolaylıkların, fırsatların ve kaynakların sağlanmasını kabul etmişlerdir.

 

ÖZÜRLÜ KİŞİLERE İSTİHDAMDA FIRSAT EŞİTLİĞİ SAĞLANMASI
17 Haziran 1999, Konsey İlke Kararı
(1999/C 186/02)

Konsey üye ülkelerden;
Ø Kendi ulusal istihdam politikaları çerçevesinde ve özürlülerle ilgili sivil toplum örgütleri ve sosyal taraflarla birlikte, kendi işlerini kurmaları da dahil olmak üzere özel sektörde olsun, kamu sektöründe olsun, özürlü kişilerin istihdam fırsatlarını geliştirme ve bu gibi kişilerin iş piyasasına girmelerini sağlayacak hem ayrımcılıkları ortadan kaldırıcı, hem de piyasaya girmelerini sağlayıcı eylem ve işlemlere özel önem vermelerini,
Ø Yeni bilgilere ve iletişim teknolojilerine ulaşım da dahil olmak üzere teknik ekipmanlar gibi işyeri donanımlarında, işyerlerine ulaşımda, iş için istenen yetenek ve becerilerde, mesleki yönlendirme ve işe yerleştirme hizmetlerinde,

Uygun destek ve haksız yere işten çıkarmaya karşı koruma sağlanırsa, çalışanların işe alınıp o işte kalabilmelerine özel önem verilirse, tutarlı bir küresel politika çerçevesi içinde, özürlü kişilerin istihdamlarında ilerleme elde edilebileceğini teyit eder.

 

ÖZÜRLÜLER İÇİN PARK KARTI VERİLMESİ
4 Haziran 1998, Konsey Tavsiye Kararı
(98/376/EC)

Ø Konseye, Avrupa Parlamentosuna, Ekonomik ve Sosyal Komiteye ve Bölgeler Komitesine 12 Nisan 1995 tarihinde Komisyonun tarafından hazırlanan kısa vadeli program tebliğinde yer alan topluluk modeline göre özürlüler için park kartlarının Avrupa Birliğine dahil ülkelerde tanınması gerektiği belirtilmektedir. Yine Komisyonun 26 Kasım 1993 tarihinde Konseye sunduğu hareket sınırlılığı yaşayan özürlü bireylerin ulaşılabilirliği ile ilgili olarak Komisyon tarafından önlem alınması konusunda rapor hazırlanmıştır.

Ø Özürlü bireylerin mesleki ve sosyal bütünleşmesinin geliştirilmesini amaçlayan ek somut tedbirler alınması hakkında 20 Aralık 1996 tarihinde üye ülkelerin hükümetlerinin katıldığı Konsey toplantısında ilke kararı alınmıştır.

Ø Özürlü bireylerin seçtiği ulaşım biçimi onların ekonomik ve sosyal bütünleşmesini artırıcı en önemli faktör olarak görülmektedir. Bazı özel durumlarda kişinin gideceği yere en yakın alana park edebilmesi için Avrupa Birliği ülkelerinin tümünde geçerli olan özel park kartının verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu kartla özürlü bireyin bulunduğu ülkede belirlenen kurallar uyarınca bazı olanaklar tanınması yoluyla, özürlü bireyin bağımsız hareketinin artırılması da amaçlanmaktadır.

Ø Özürlü bireylerin gidecekleri yere en yakın alana park edebilmelerini sağlayan bu park kartlarını vermeye yetkili kılınan yerel ve bölgesel otoriteler Bölgeler Komitesine bu konuda danışmanlık verilmelidir.

Ø Yetki İkamesi ilkesi uyarınca özürlüler için park kartının karşılıklı olarak tüm üye ülkeler tarafından tanıması için faaliyetlerde bulunarak özürlü bireylerin bağımsız hareket edebilmeleri desteklenmelidir.

Ø Topluluğa üye ülkelerde verilen özürlüler için park kartının tüm toplulukta tanınması ve tek tip olarak verilmesi arzu edilmektedir.

Ø Özürlük tanımları ve özürlüler için park kartı verme kriterlerini belirlemek üye ülkelerin sorumluluğundadır.

Ø Sahte park kartı yapılmaması veya kartın kötüye kullanımını önlemek için bazı güvenlik tedbirleri alınmalıdır.

Ø Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansında özürlüler için park kartı uygulanması ve bu kartın tüm topluluk ülkelerinde geçerli olması yolunda ilke kararı almıştır.

 

ÖZÜRLÜ BİREYLERE TANINACAK FIRSAT EŞİTLİĞİ
20 Aralık 1996, Konsey İlke Kararı
(97/C/12/01)


Üye ülkelerden;

Ø Bir yandan özürlü kişilerin ailelerinin ve onlara bakanların ihtiyaçlarına gerekli özen gösterilirken, diğer taraftan ileri derecede özürlü olanlar da dahil, bunların topluma katılmaları için güçlendirilmeleri,

Ø Özürlülük ve özürlülerle ilgili görüş ve değerlendirmelerin, konuya ilişkin her türlü genel politikanın kapsamına alınması,

Ø Engellerin kaldırılması ile özürlü kişilerin topluma tam olarak katılmalarının sağlanması,

Ø Özürlü kişilerin yetenek ve becerilerinin ve fırsat eşitliği stratejilerinin benimsenmesi konusunda toplumun genel görüşlerinin beslenmesi,

Ø Özürlülerden yana olan politika ve uygulamaların gerçekleştirilme ve izlenmelerinde onların temsilcilerinin rol almalarının teşvik edilmesi,

istenilmektedir.

 

ÖZÜRLÜ ÇOCUK ve GENÇLERİN GENEL ÖĞRETİM SİSTEMİNE KATILIMI
31 Mayıs 1990, Konsey İlke Kararı
(90/C 162/02)

Ø Üye ülkeler, kendi öğrenim politikaları çerçevesinde ve yine kendi eğitim sistemlerini dikkate alarak uygun olan her durumda özürlü öğrencilerin genel öğrenim sistemine katılmaları veya katılım teşviki ile ilgili çabalarını gerektiğinde güçlendirmeyi kabul etmişlerdir.

Ø Genel öğretim sistemine tam katılım, uygun olan her durumda ilk seçenek olarak kabul edilmeli ve tüm öğretim kurumları özürlü öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayacak durumda olmalıdır. Bu konu ile ilgili olarak aile-okul-toplum-dinlenme etkinlikleri-çalışma hayatı arasındaki bağlar oluşturulmalı ve güçlendirilmelidir. Özürlü öğrencilere genel öğretim sistemi içerisinde mümkün olan en üst düzeyde öğrenim sağlanması, özürlü kişilerin bağımsızlıkları ve topluma katılmalarını teşvik etmenin önemli ve olmazsa olmaz şartı olarak kabul edilmelidir.