Elektronik Eserlere Erişemeyen Görme Engelli Haklı Bulundu

[kayseriengelliler]

Elektronik Eserlere Erişemeyen Görme Engelli Haklı Bulundu



Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), görme engelli vatandaşın kültürel yaşama katılım hakkını kullanmada basılı eserlerin elektronik ortama aktarılması gerektiği yönündeki başvurusunda “erişilebilirlik” kapsamında ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine hükmetti.

Kurumun kararına göre görme engelli kişi, 6279 sayılı Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme Kanunu ile yayınevlerinin eserlerin elektronik kopyalarını Milli Kütüphane’ye ileteceği ve Milli Kütüphane tarafından bu eserlerin görme engellilerin hizmetine sunulmasının hüküm altına alınmasına rağmen bazı basılı kaynaklara ulaşamadığını, eserlerin elektronik ortama aktarılması gerektiğini ve kendisinin bu işlemi yaparken türlü zorluklarla karşılaştığını belirtti.

Konuyla ilgili CİMER üzerinden bilgi edinme başvurusunda bulunan kişiye Kütüphanecilik Standartları Daire Başkanlığınca, “telif haklarının korunması amacıyla tüm basılı eserlerin elektronik ortamda görme engellilerin hizmetine sunulmaması şeklindeki gerekçenin yersiz bir gerekçe olduğu” ve pek çok kurumun ilgili kanun gereği bu işlemi yaptığı yönünde cevap verildi.

Bakanlıkça da “Konuşan Kitaplık” gibi uygulamaların görme engelliler için devreye sokulduğu, ayrıca 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında telif koruması devam eden eserlerin hak ihlaline yol açmadan görme engellilerin hizmetine sunulabilmesi amacıyla çalışmaların sürdürüldüğü ifade edildi.

Bunun üzerine görme engelli kişi, kültürel yaşama katılım hakkını kullanmada erişilebilirliğin sağlanmayarak ayrımcılığa uğradığı gerekçesiyle TİHEK’e başvurdu.

Başvuruyu değerlendiren TİHEK 1. Dairesi, erişilebilirliğin sağlanmayarak kültürel yaşama katılım hakkını kullanmada başvuranın ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine hükmetti, Kültür ve Turizm Bakanlığına 10 bin lira idari para cezası verdi.

– Kararın gerekçesi

TİHEK’in kararında başvurunun erişilebilirlik kapsamında olduğu ve erişilebilirliğin Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme ile 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’un temel ilkelerinden biri olduğu vurgulandı.

Engelliler açısından erişilebilirliğin sağlanmasının yasal bir yükümlülük olduğu belirtilen kararda, kamu kurumlarının görevlerini yerine getirirken bu ilkeyi göz önünde bulundurması gerektiğine işaret edildi.

Engelli bireylerin maddi ve manevi varlığını geliştirme açısından basılı eserlere erişimlerinin hayati önem taşıdığı aktarılan kararda, “Engelli bireylerin tüm bireylerle eşit şekilde bu haklarını kullanabilmeleri açısından erişilebilirliğin hayatın her alanında tesis edilmesi gerekmektedir. Eşitliğin hayata geçirilmesi adına sorumluluğu bulunanlar gereken tedbirleri almakla mükelleftir. Engelli bireylerin temel hak ve özgürlüklerden yararlanmaları bakımından fırsat eşitliğine sahip olmalarının sağlanması adına erişilebilirlik ve makul düzenleme yapma yükümlülüğü önem arz etmektedir.” ifadelerine yer verildi.

İlgili idare tarafından derleme mükelleflerinin basılı eserlerin bir nüshalarının eksiksiz bir şekilde sisteme yüklenmediği yönündeki savunmanın haklı bir gerekçe olarak görülemeyeceği belirtilen kararda, şunlar kaydedildi:

“Makul düzenleme yapma yükümlülüğü söz konusu olduğunda yükümlü idare açısından söz konusu düzenlemenin idareye ölçüsüz veya aşırı bir yük getirmesi halinde yükümlülüğün yerine getirilmemesi gündeme gelebilecekken somut olayda olduğu gibi erişilebilirliğin hayata geçirilmesi hususunda hiçbir gerekçe muhatap idare açısından haklı bir gerekçe olarak kabul edilemeyecektir.”

Kararda “Görme engelli bireylerin başkasının yardımına ihtiyaç duymaksızın eserlere erişebilmeleri de erişilebilirliğin sağlanması için gereken koşullardan biridir.” değerlendirmesine yer verildi.

AA

ETİKETLER AyrımcılıkElektronik EserErişilebilirlikGörme EngelliMilli KütüphaneTürkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu