Jinekolojik muayene

[melleseferi]

Jinekolojik muayene

Pelvik muayene şöyledir: Doktor ilk önce karnın alt kısmına bakarak burada olan ameliyat izlerini not eder. Daha sonra her iki elini kasık bölgelerine yerleştirerek burada lenf bezi büyümesi olup olmadığını araştırır. Dış genital sistemi (vulva) gözle inceler ve varsa patolojileri saptar. Daha sonra labium majusleri her iki elle aralayarak yukarıdan aşağı klitoris, üretra ağzı, himen ve artıklarınında varolan patolojileri ve varsa doğum esnasında oluşan hasarları not eder. Daha sonra hasta bakire değilse vajinal spekulum denen alet (metal ya da plastik olabilir) dikkatlice vajinaya yerleştirilir. Bu esnada doktor vajinayı tümüyle inceleme imkanı elde eder. Varolan akıntının niteliği not edilir. Daha sonra spekulum biraz daha derine itilerek serviks gözlenir. Serviksteki erozyon ("yara"), doğuma bağlı yırtık, varsa enfeksiyon belirtileri not edilir. Bu esnada papsmear fırçası serviks içine yerleştirilerek birkaç kez döndürülür. Böylece serviks içi ile serviks vajina birleşim yeri arasından hücre numunesi toplanır. Fırça dışarı çıkarılarak özel bir cam üzerine yayılır ve hemen özel bir sprey sıkılarak işleme tabi tutulur. Daha sonra spekulum bulunduğu yerden yavaşça çıkarılır. Çıkarma esnasında sistosel veya rektosel gibi doğumlara bağlı olarak gelişmiş sarkmalar varsa not edilir.

Pelvik muayenenin sonraki aşaması elle yapılan muayenedir. Doktor bir elinin işaret ve orta parmağını vajinaya yerleştirir, diğer elini de karın alt kısmına bastırır. Bu incelemede ilk önce iki el arasında kalan uterusun büyüklüğü, kıvamı, varolan uterusa ait kitleler ve uterusun pozisyonu (öne dönük, ters) notedilir. Doktor bu aşamada serviksi ileri geri ve yanlara doğru hareket ettirir ve hastanın yüzünde bir ağrı işareti olup olmadığını kontrol eder (Bu esnada ağrı duyulması enfeksiyon ya da dış gebelik habercisi olabilir). Daha sonra doktor sol elini mesane üzerine yerleştirerek bastırma esnasında ağrı olup olmadığını kontrol eder (ağrı olması sistit belirtisi olabilir). Takiben doktor sağ elini ilk önce vajinanın yan duvarına doğru getirerek sağ yumurtalık ve çevresindeki yumuşak dokular hakkında bilgi edinir. Burada muayene esnasında bölgede kitle olup olmadığı kontrol edilir. Bölgede bastırmakla aşırı ağrı olması enfeksiyon habercisi olabilir. Aynı işlem sol yumurtalık bölgesinde de tekrarlanır ve pelvik muayene tamamlanmış olur.

Pelvik muayene esnasında eğer kanama yoksa papsmear rutin olarak, hiç bir patoloji saptanmasa bile alınır. Muayene esnasında gerekli bazı durumlarda vajinal kültür için numune de alınabilir.

Daha sonra ultrasonografik incelemeye geçilir. Ultrasonografik inceleme doktor tercihine göre rutin olarak her hastaya uygulanır ya da muayene esnasında patolojik bulgular saptanması durumunda bir ileri inceleme yöntemi olarak uygulanır. Bakire olmayanlarda vajinal ultrason abdominal (karından) yapılan ultrasona göre çok daha net bilgiler verir.

Ultrasonografik incelemenin amacı muayene esnasında elde edilemeyen bazı ek bilgileri sağlamaktır. Bunlar arasında en önemlisi endometriumun (rahim iç tabakası) normalden fazla kalınlaşması ve overlerde ele gelmeyen kistik durumlardır (Polikistik over sendromu).

Ultrasonun en önemli avantajı ise muayene esnasında ortaya çıkarılan patolojik durumların derecesinin anlaşılmasıdır. Uterusta kitle (myom) varsa bunun uterusun hangi bölgesinde yer aldığı, büyüklüğü ve iç yapısı hakkında bilgi edinilir. Over kisti varlığında ise ultrasonda bu kistin ovulasyondan (yumurtlama) arta kalan bir kist olup olmadığı anlaşılır. Kistin iç yapısı gözlenerek bu kistin over kanseri niteliği taşıyıp taşımadığı araştırılır. Bazen de bu over kisti sanılan kitlenin genital bir abse ya da tüplerin içinde oluşan sıvı birikimi olduğu yönünde izlenimler edinilebilir.

Ultrasonun diğer bir avantajı da pelvis boşluğunda ele gelmeyen sıvı birikimlerini saptayabilmesidir. Bu bölgede sıvı birikimi genellikle özel bir anlam taşımamakla beraber muayene esnasında şüphelenilen bir ön tanı için ek bir bilgi sağlayabilir (dış gebelikte karın içinde kan toplanması, ya da over kisti yırtılması sonucu kistin sıvısının karıniçine boşalması gibi).

Bakirelerde muayene: Spekulum muayenesine kadarki aşamalar aynıdır. Spekulum muayenesi aşaması atlanır. Rektal (makattan) bimanuel (çift elle) muayene amacıyla sağ işaret parmağı vazelinle kayganlaştırıldıktan sonra rektuma yerleştirilir ve sol el de karın alt kısmına yerleştirilir. Vajinal bimanuel muayenedeki bilgilerin tümü bu muayenede elde edilir. Bu muayene hafif rahatsızlık verici olmasına karşın çok önemli bilgiler vermesi nedeniyle mutlaka yapılır. Ultrason bu incelemenin yerini her zaman tutamaz.

Daha sonra ultrason incelemesi amacıyla hastaya su içirilir. İdrar yapma hissi uyandığında abdominal (karından) ultrason yapılır. Abdominal ultrason vajinal yoldan yapılan ultrason kadar net bilgiler vermemekle beraber kist, myom veya diğer kitlelerin ortaya çıkarılmasında oldukça önemlidir.

Jinekolojik muayene

Kadınlar hayatlarının belli bir döneminde ya bir şikayetleri olduğu için, ya bir konu hakkında bilgi almak için ya da yıllık rutin muayenelerini yaptırmak için Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı'na başvururlar.

Daha önce jinekolojik muayene geçirmiş olanlar herhangi bir korku duymak için bir neden olmadığını bildiklerinden rahattırlar. Ancak ilk kez bir jinekoloji muayenesinden geçecek kadınlar haklı olarak korku ve merak duyabilirler. Bu korku yüzünden bir gece öncesinden uykusuz kalan ya da muayene olmayı sürekli erteleyen çok sayıda kadın vardır.

Jinekolojik muayenede nelerle karşılaşacağınızı bilirseniz muayeneden korkmazsınız. Bu muayenenin sizin sağlığınızı korumak açısından önemli bir olay olduğu bilinciyle doktorla konuşur ve aklınıza takılan soruların hepsini rahatça sorarak tatmin edici yanıtlar alırsınız.

Jinekolojik muayene esnasında doktorunuzun sizden beklediği, sorulara açık ve net cevap vermeniz ve sağlığınızı ilgilendiren ayrıntıları gizlememenizdir. Muayenehanede doktorun elde ettiği bilgiler onun hiç kimseyle ve hatta özel durumlar dışında meslektaşları ile bile paylaşmadığı sırlardır. Bu sırları saklamak her doktor için mesleki bir onurdur.

Jinekolojik muayene ilk önce anamnez (sorgulama) ile başlar. Bu sorgulamada şu soruların cevapları kaydedilir:

Genel Sorular:
Yaş; Bekar mı / Evli mi? (Kaç yıldır evli); Bekarsa erkek arkadaşı olup olmadığı ve cinsel beraberlik olup olmadığı; Kendisi ve eşinin işi, eğitim durumları.

Şu andaki şikayet:
Ne zaman başladı? Herhangi bir doktora bu şikayet nedeniyle başvuruldu mu? Daha önce benzer şikayetleri oldu mu? Ne tedavi gördü?

Gebelik öyküsü:
Daha önce kaç doğum yaptı? Kaçı yaşıyor? Daha önce düşük ya da erken doğum oldu mu? Daha önce istenmeyen gebelik nedeniyle ya da anormal kanama nedeniyle kürtaj uygulandı mı?

Adet düzeni ile ilgili sorular:
Son Adet Tarihi nedir? Burada istenen bilgi son görülen adet kanamasının bittiği gün değil, başladığı gündür.
Kaç günde bir adet görüyor? Burada aranan kanamasız geçen günlerin sayısı değil her iki kanamanın başlangıç günleri arası süredir.
Adeti kaç gün sürüyor? Günlük kanama miktarı ne kadar?
Son 8 ay içinde görülen adetlerde herhangi bir anormallik oldu mu? Yani aşırı kanama, adet gecikmesi sonrası kanama ya da ara kanaması, lekelenme gibi problemler yaşandı mı?
Adet öncesindeki bir haftalık dönemde herhangi bir rahatsızlık duyuyor mu?
Adet esnasında aşırı ağrı oluyor mu?

Gebelikten korunmayla ilgili sorular:
Korunuyor mu?
Hangi yöntemi uyguluyor? Ne zamandan beri? Daha önce farklı bir yöntem uygulandı mı?

Genital sistemin sağlığını değerlendiren diğer sorular:
En son jinekolojik değerlendirme ne zaman yapıldı? Herhangi bir hastalık tanısı kondu mu? Ne tedavi uygulandı?
Akıntı, kasık ağrısı, ilişki esnasında ağrı, bel ağrısı, idrarla ilgili problemler, dışkılamayla ilgili problemler var mı?

Genel vücut sağlığıyla ilgili sorular:
Daha önce tanısı konmuş bir hastalık var mı? (tansiyon yüksekliği, şeker hastalığı, kalp hastalığı, astım gibi)
Daha önce geçirilen bir operasyon var mı?(apandisit ameliyatı, bademciklerin alınması, safra kesesinin alınması gibi)
Sürekli kullanılan bir ilaç var mı? (Ağrı kesici gibi)
İlaçlara veya başka maddelere karşı allerji var mı?
Diğer sorular: Uyku düzeni, beslenme düzeni nasıl? Cinsel ilişkiyle ilgili sorun var mı?

Sigara ya da alkol kullanma alışkanlığı var mı?

Anamnez sonrası pelvik muayeneye geçilir. Pelvik muayene mesane boşken yapılır. Hasta jinekolojik masaya yatırılır ve jinekoloji masasının özelliğine göre bacaklarını ya da ayak tabanlarını masanın özel yerlerine yerleştirmesi istenir. Hastanın bu şekilde durmasına tıp dilinde litotomi pozisyonu adı verilir. Muayenenin ağrısız olabilmesi ve genital sistem hakkında maksimum bilgi edinilebilmesi için hastanın karnını gevşetmiş ve belini masaya tümüyle yaslamış olması gerekir. Bunun için gerekirse doktor bir süre bekler. Bu gevşeme gerçekleştiğinde muayene tamamen ağrısız olacaktır.

                                                                                         Pelvik muayene