Görme Engelli Kayaman: ‘Önce Kadınların Önündeki Engeller Kaldırılmalı’

[melleseferi]

Görme Engelli Kayaman: ‘Önce Kadınların Önündeki Engeller Kaldırılmalı’



MIT(Michigan Institute of Technology) Technology Review dergisinin her yıl seçtiği 35 yaş altı 35 yenilikçi listesinde bu yıl Türkiye'den üç kişi var, üçü de kadın.

Bu kadınlardan biri de Duygu Kayaman.

Kayaman, hayatının geride bıraktığı 26 yılına birçok başarı sığdırmış görme engelli bir genç.

Kayaman'ın uluslararası bir liderlik okulu olan Young Guru Academy'den (YGA) takım arkadaşları ile birlikte geliştirdiği Hayal Ortağım uygulaması, Türkiye'deki 800 bin görme engellinin bilgiye ulaşımına aracılık ediyor.

Temelleri YGA'nın ABD'deki Liderlik Kampı'nda atılan proje, Turkcell ortaklığı ile 2012'de hayata geçirilmiş.

Bilgisayar, tablet, akıllı telefonlar ve sesli arama üzerinden kullanılabiliyor.

Uygulama sayesinde görme engelliler haber, köşe yazısı ve kitap okuma ihtiyacını karşılıyor, işbirliği yapılan alışveriş merkezlerini sesli yönlendirme hizmeti ile rahatça dolaşabiliyor, bazı sinemalarda sesli betimleme ile film sahnelerini daha iyi anlayabiliyor.

Turkcell Hayal Ortağım geçen yılki GSMA Mobil Dünya Kongresi'nde de "Toplumsal ve Ekonomik Gelişme" kategorisinde dünyanın en iyi mobil uygulaması seçilmişti.

Kayaman geçen ay ABD'ye giderek, MIT'nin listesine seçilmiş olan bilim kadınları Canan Dağdeviren ve Gözde Durmuş ile birlikte ödülünü aldı

Kayaman ABD'deki törende, Türkiye'den seçilen bütün isimlerin kadın olmasına özel bir vurgu yapılmadığını, bunun Türkiye'de daha çok dikkat çektiğini belirtiyor:

"ABD'deki ödül töreninde kadın olmamızdan, cinsiyetlerimizden çok projelerimize odaklanıldı. Bu belki de ABD'de kadınla erkeğe eşit yaklaşılmasından kaynaklanan bir şey. Türkiye'den sadece kadınların seçilmiş olmasına, erkek seçilmiş olmamasına, Türkiye'de daha çok ilgi gösterildi."

Rol modeli onun gibi engelli bir kadın

Duygu Kayaman, Türkiye'deki görme engellerin birçoğuna göre kendisini çok şanslı olarak niteliyor.

Başarısında önce ailesinin, sonra kendisine yardım eden insanların önemini vurguluyor.

Ama bir kişi var ki onun için yeri ayrı: Hale Bacakoğlu.

1987'de TRT'deki Banko adlı bilgi yarışmasına katılıp, üst üste 6 kez birinci olduktan sonra yeni birincilere yer açmak için yarışmadan çekilmiş, Türkiye onu bu başarısıyla tanımıştı.

Psikolog olan Bacakoğlu daha sonra başarılı bir bürokrat oldu.

Duygu Kayaman "Hale Bacakoğlu benim psikoloğum, ablam, her şeyim oldu. Model aldığım, fikirlerinden beslendiğim bir kadın. Kendimi nasıl geliştirebilirim, topluma nasıl daha iyi bir rol model olabilirim diye sürekli önerilerde bulunup beni takip ediyordu. Bunu hem psikolog olmasının verdiği bilgi, hem de kendisinin yaşadığı deneyimlerden yola çıkarak yapıyor. Bana yardımcı olan çok kişi oldu ama Hale abla başı çekiyor."

Kayaman'a destek olan başka çok başarılı görme engelliler de olmuş; mesela 1985'de İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini 1.lik ve 2.likle bitiren bestekar, yazar, müzisyen, satranç şampiyonu görme engelli Kerim ve Selim Altınok kardeşler...

Kayaman "Hayal Ortağım bugün bu başarıya Kerim ve Selim Abi'nin vizyonu sayesinde ulaştı" diyor.

'Ailem ders kitaplarını saatlerce bana okurdu'

2 buçuk yaşında göz sinirlerinin arkasında oluşan bir kitle nedeniyle görmemeye başlayan Kayaman, 5. sınıfı Türkan Sabancı Görme Engelliler Okulu'nda tamamladıktan sonra, eğitimini 6. Sınıftan itibaren evlerinin yakınında bulunan ve görme engellilerle görenlere ortak "kaynaştırma eğitimi" veren Türkiye'deki sayılı okullardan birinde tamamlamış.

O yıllarda kabartma ders kitapları olmadığı için, ailesi ve öğretmenlerinin kitapları kendisine saatlerce okuması gerekmiş.

Üniversitede de tek tercihi olan psikoloji bölümünü bitirmiş.

Şimdi Microsoft Türkiye'de, Dynamics bölümünde çalışıyor.

Kayaman tüm sorumluluklarının yanında, annesinin kurucu üyesi olduğu Parıltı Görmeyen Çocuklara Destek Derneği'nde de yönetim kurulu üyesi.

'Önemli olan, kadınların önündeki engelleri kaldırmak'

Duygu Kayaman Türkiye'de engellilerin önüne bazı "engeller" olduğunun farkında. Peki bir kadın olmak durumu daha da güçleştiriyor mu?

"Bütün kadınların yaşadığı bazı zorluklar var... Engellilere yönelik 'Zaten yapamaz' gibi bir önyargı varken bir de kadın olunca bu önyargı daha da artıyor."

Kayaman'a göre burada ailelere önemli bir görev düşüyor:

"Önce aileleri, sonra kadınları bilinçlendirmek çok önemli bir nokta. Özellikle engelli olunca aileden gelen destekle birlikte, 'Siz zaten ona bakıyorsunuz, çalışmasına ne gerek var' mantığı belli bir kesimde var."

Duygu Kayaman bu noktada engelli, engelsiz tüm kadınlara örnek olmak istiyor:

"Bir kadın başarabiliyorsa diğer kadınlara da örnek olabilir. Önemli olan, kadınların önündeki engelleri kaldırabilmek."

Kayaman ve takım arkadaşlarının bundan sonraki hedefi Hayal Ortağım Projesini daha da geliştirip tüm dünyaya açmak.

11.12.2015 - BBC Türkçe