Gelişimsel Farklılığın Erken Tespiti ile “Öğrenme Güçlüğü” Engelleniyor!

[melleseferi]

Gelişimsel Farklılığın Erken Tespiti ile “Öğrenme Güçlüğü” Engelleniyor!



Okul çağı çocuklarının yüzde 10’unda rastlanan öğrenme bozukluğu, çocuktan çocuğa farklılık gösterebiliyor. Peki öğrenme güçlüğü nasıl ortaya çıkıyor ve üstesinden gelmek için neler yapılması gerekiyor?
 
Öğrenme güçlüğünü, her yaştaki çocuğun zeka düzeyi ile gösterdiği beceriler arasındaki dikkat çekici farklılıklar olarak tanımlayan Neolife Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Bora Telaferli  “Her çocuk eğitim hayatında, zaman zaman ödev sorumluluğunu yerine getirmede zorluklar yaşabiliyor. Ancak çocuk sürekli belli bir öğrenme alanında sorun yaşıyorsa, bu bir öğrenme güçlüğü veya bozukluğuna işaret ediyor olabilir. Öğrenme güçlükleri ile ilgili neler yapabileceği anlaşılabilir, çocuğun bu güçlükleri aşması için doğru yardım alınabilir ve bu zorlukların üstesinden gelmesi sağlanabilir. Çok çeşitli öğrenme sorunları için bir çatı terimi olan öğrenme güçlüğü, bir zeka veya motivasyon ile ilgili sorun değildir. Açık bulguları olmadığı için çocuğun zorlandığı noktaların keşfedilmesinde güçlük çekilebiliyor ve çocuk ‘tembel’, ‘isteksiz’ olarak nitelendirilebiliyor. Oysa çocuğun istediğini ifade edememesi, işittiği ya da gördüğünü yorumlayamaması, çevreden aldığı uyaranları süzememesi, dikkatini yoğunlaştıramaması, harflere anlam verememesi gibi içinde bulunduğu birçok zorluk, doğru sorular sorulmazsa maalesef fark edilemez” diyor.
 
Öğrenme güçlüğü, çocuğun beyin hücreleri arasındaki işleyişteki aksaklıklar sonucu oluşuyor. Sorunun kaynaklandığı beyin bölgesi ile ilişkili olarak değişik alanlarda; dili anlama ya da kullanma, okuma, konuşma, yazma, matematik işlemi yapma gibi zorluklarla karşılaşabiliyor. Bir alandaki yeti eksikliği bu alanla ilgili diğer üst akademik becerileri de etkilediğinden, bir çocuk birden fazla alanda da öğrenme güçlüğü yaşayabiliyor.  Ortalama ya da ortalamanın üzerinde zeka düzeyine sahip olan bu çocukların okul başarısı, zeka düzeyinde beklenen seviyenin altında bulunuyor. Öğrenme güçlüğünden çocuğun günlük işleri planlama becerisi de etkileniyor ve ödev yapmak adeta bir savaşa dönüşüyor. Ayrıca erken tanı ve tedavi yapılmazsa, bu etkiler yaşam boyu sürebiliyor. Öğrenme güçlüğü, çocuktan çocuğa da farklılık gösterebiliyor; biri okuma ve hecelemede güçlük çekerken, diğeri kitaplara bayılsa da, aritmetiği anlamakta güçlük çekebiliyor ya da bazıları başkalarının söylediklerini anlamakta veya onlarla sesli iletişim kurmakta güçlük çekebiliyor. Sorunlar farklı görünse de, tüm bu belirtilerin kaynağında öğrenme güçlüğü yatıyor.
 
Öğrenme güçlüğünü saptamak her zaman kolay olmuyor. Öğrenme güçlüğü için bazı uyarıcı işlev gören belirtilerin bilinmesi durumunda, ebeveynlerin çocuklarına yardımcı olabileceklerine dikkat çeken Dr.Telaferli, dikkate alınması gereken belirtileri şöyle sıralıyor:
 
Okul öncesi dönemde: Sözcükleri telaffuz etmekte sorunlar yaşamak, doğru sözcüğü bulmakta güçlük çekmek, kafiyeleme güçlüğü yaşamak, alfabe, sayı, renk, şekil, haftanın günlerini öğrenmekte güçlük çekmek, talimatlara uyamamak, rutinleri öğrenememek, boya / kalem, makas kullanamamak, çizgilerin içini boyayamamak; düğme ilikleme, fermuar ve ayakkabı bağlayamamak öğrenme güçlüğü belirtileri arasında yer alıyor.
 
5-9 yaşları arasında:  Harfler ve sesler arasındaki bağlantıyı öğrenmekte güçlük yaşamak, sesleri sözcük oluşturacak şekilde birleştirememek, okurken temel sözcükleri karıştırmak, sözcüklerde sürekli heceleme hatası ve sık okuma yanlışları yapmak, temel aritmetik kavramlarını öğrenememek, zamanı söyleyememek, sıralama yapamamak ve yeni beceriler edinememek öğrenmede yavaşlık olduğunu gösteriyor.
 
10-13 yaşları arasında: Okuduğunu anlamakta ve aritmetik becerilerde sorun yaşamak, açık uçlu sorularda ve sözel problemlerde zorluk çekmek, okuma-yazmayı sevmemek, sesli okumadan kaçınmak, aynı metinde aynı sözcüğü farklı hecelemek, düzenli olma becerisinde yetersiz kalmak, kötü el yazısı, sınıftaki tartışmalara katılmakta ve kendini ifade etmekte güçlük çekmek de öğrenme güçlüğünün belirtileri arasında yer alıyor.
 
Gelişimsel dönüm noktalarına dikkat edilmesi, öğrenme güçlüklerinin tespit edilmesine yardımcı oluyor. Gelişimsel farklılıkların erken saptanması,  öğrenme güçlüğünün erken teşhisi, sorunun daha kolay düzeltilmesini sağlıyor. Dr. Telaferli, çocuklarında bir gelişim farklılığı gördüklerinde ebeveynlerin mutlaka bir uzmana başvurmalarını öneriyor. Çocuklardaki öğrenme güçlüklerini değerlendirebilecek kişiler arasında öncelikle rehber öğretmenler, klinik psikologlar, çocuk psikiyatrları, eğitim psikologları, gelişimsel psikologlar, nöro-psikologlar gibi uzmanlar bulunuyor. Yeri geldiğinde bu uzmanlardan birine başvurulması sürecin kolayca aşılmasını sağlıyor.
 
Öğrenme güçlüklerinin sık görülen şekilleri; disleksi (okumada güçlük), diskalkuli (hesaplama güçlüğü), disgrafi (yazı yazmada güçlük), dispraksi (ince motor becerilerde güçlük), disfazi (lisan güçlükleri), işitsel işleme bozukluğu (sesler arasındaki farkları duymada güçlük), görsel işleme bozukluğu (görsel bilgileri yorumlamakta güçlük) olarak sıralanabiliyor. Gelişimsel farklılığın erken fark edilmesiyle birlikte uygun beceri eğitimleri ve davranışçı yöntemlerle bu güçlüklerin üstesinden gelmek mümkün oluyor.- Yaşadıkça

Etiketler : yaşadığı problemlerin yakından irdelenmesine şiddetle ihtiyaç duyulduğundan böylesine bir raporun hazırlanması mecburiyetten öte bir görev olmuştur. AHMET ÖZKAN  ALİ KUZU  ABDULBAKİ AKSÖZ